Of het een geval van warme collegiale belangstelling dan wel ziekelijke beroepsdeformatie is, laat ik ter beoordeling aan anderen over. Feit is dat ik alle columns en rubrieken in deze krant altijd lees. Sommigen, en ik zeg er niet bij welke, terwijl ik vooraf weet mezelf eraan te ergeren, andere waar ik in blijde verwachting naar uitkijk.
Dat zal u bekend voorkomen, misschien vindt u deze maar niks en die over tuinbloemen of geestelijk leven wel. Soit. Terwijl u, lezer, helaas uit steeds minder kranten kiezen kan, blijft de pluriformiteit die daarmee verloren gaat, toch een beetje behouden. Een van de columns lees ik altijd met bijzondere belangstelling: ZoGeZeed van Hans Heestermans. Steeds weer verbaas ik me erover dat hij, afkomstig uit het westen van West-Brabant, met woorden en uitdrukkingen aankomt waar wij in Breda, tussen west-West-Brabant en west-Midden-Brabant in, ‘van zijn leven niet’ van gehoord hebben. Mooi is dat. Vorige week verzocht hij om een lijst van dertig vragen over dialect in te vullen. Dat ten bate van een taalonderzoek van een vakgroep van de Universiteit van Nijmegen. Omdat spelen met taal in mijn geval toch ook een beetje beroep én hobby is, heb ik mijn steentje aan dat onderzoek bijgedragen. Door de desbetreffende vragenlijst in een HTML-formulier te verbouwen, dat via een CGI-script de resultaten doormailt naar onderzoeker Piet Vos.
Een link naar het formulier staat op onze website, en we zouden het op prijs stellen als u het in wil vullen. Het maakt niet uit wat u spreekt of denkt te spreken, of waar op de wereld of in Nederland u uithangt. Alle mogelijke dialecten mogen meedoen, als het maar Nederlands is. Voor de duidelijkheid: u wordt zowel verzocht om iedere zin in uw eigen dialect te vertalen, als hem aan te vullen.
Dat was mijn eerste bemoeienis met taal de afgelopen week, waarna ik eens gedaan heb wat ik lang van plan was, maar waar vanwege tijdgebrek niets van was gekomen: spelen met Babelfish.
Babelfish is een gratis vertaalsite van AltaVista, waar je stukken tekst van de ene taal naar de andere om kan laten gooien. Vooralsnog zijn er alleen maar mogelijkheden vanuit of naar Duits, Frans, Engels, Spaans, Portugees en Italiaans, maar meer talen zullen ongetwijfeld volgen.
Het werkt, om op zijn Oost-Brabants te zeggen, keisimpel. Je tikt een stukkie tekst in een venster, of je doet het vanuit een tekstverwerker of een andere applicatie met het vertrouwde cut-and-paste onder Windows. Daarma kies je uit een afrolmenutje de taal waarin je het vertaald wil zien en druk je op de knop ‘Translate’. Luttele seconden later verschijnt het resultaat. De snelheid waarmee het proces zich afspeelt is verbluffend, waarmee de onvermijdelijke vraag naar de kwaliteit nóg brandender wordt.
Nog geen Nederlands, dus iets heel simpels Engels, maar toch iets Hollands. Radar Love van de Golden Earring. Ik beken dat ik altijd een fan van de Earring geweest ben, maar dat dat alleen maar komt omdat het allemaal lekker simpel wegrockt en stampt op een feest of in de kroeg.
Gewoon lekker meebrullen, zo van ‘Yeah, the devil made me do it’, ‘looooong, blond animal’, en er vooral niet bewust van zijn wat je precies zingt want dan kom je in een lachstuip terecht.
Radar Love dus, bijna dertig jaar geleden nummer één in Amerika.
Couplet één gaat als volgt:
I’ve been driving all night, my hand’s wet on the wheel
There’s a voice in my head, that drives me heel
It’s my baby callin’, says I need you here
And it’s half past four and I’m shifting gear
Eens kijken wat Babelfish daar in het Duits van bakt.
Ich haben sein antreiben all Nacht, mein Hand nass auf das Rad
dort sein ein Stimme in mein Kopf, das antreiben mir Ferse
es sein mein Baby callin’, sagen ich benötigen Sie hier
und es sein halb Vergangenheit vier und ich sein verschieben Zahnrad
Lachen: van half past four maakt-ie halb Vergangenheit vier en van shifting gear een verschieben Zahnrad.
Nog mooier wordt het natuurlijk als dat Duits, waar je op je examen niet mee aan hoeven te komen, weer terug laat vertalen naar Engels. Daar wordt je leraar Engels helemaal niet vrolijk van:
I have its to propel all night, my hand wet on da wheel
there its voice in my heading, which propel me heel
it its my baby calling, say I need you here
and its half past four and I shift it its gear
Het belooft desondanks goeds. Als ik een stiekeme brief aan een schone en onbereikbare Italiaanse zou willen sturen, dan zou ik van die service wel gebruik durven maken. Misschien ook nog geschikt om vrijblijvende vakantie-informatie op te vragen in Frankrijk of Spanje, maar export-orders of onroerend-goed-aankopen in den vreemde zou ik er nog niet mee afwerken.
Intussen gaat alles naar wens met mijn nieuwe machine op de krant, voor degenen die daar zeer niewsgierig naar bleken, dank u. Ik hang nu met een Pentium 200 MMX met 64 megabyte geheugen aan een 265 kilobit-verbinding, zij het dat die gedeeld wordt door vier werkmaatschappijen, zodat het netto ongeveer standaard ISDN zal zijn. In ieder geval bloedsnel. Daarnaast heeft IT, en mijn dank is grenzeloos, een oudere Pentium gezet die aan het redactionele netwerk hangt, en wiens harddisk zichtbaar is op zijn grote broer ernaast.
Vooral die laatste optie is een zaligheid. Tot die configuratie er stond zat ik de hele dag modem-verbindingen op te bouwen en af te breken en passwords in te tikken. Dat omslachtige gedoe is verleden tijd, maar zoals altijd, is het meteen ergens anders goed fout gegaan.
Afgelopen zaterdag kon BN/DeStem Online vanwege een lastig netwerkprobleem in Amsterdam pas om zeven uur ‘s avonds ververst worden. Intussen is de oorzaak van dat probleem nog steeds niet achterhaald, en wordt de site iedere dag met enkele noodgrepen ververst. De fout zit niet bij ons, terwijl ze zich bij Unisource en Sara, de twee bedrijven via welke het dataverkeer zich ondermeer afspeelt, suf blijven zoeken naar die ene gremlin in het netwerk.
Intussen wordt de Casema in Breda net zo suf gebeld door mensen die internet via de kabel willen voor die vijf tienen per maand. Mij wordt minstens eenmaal per dag mondeling, telefonisch, of via E-mail de vraag gesteld wat verstandig is: ISDN, Casema of ADSL?
Mijn antwoord blijft: ik weet het niet. Ik heb zelf ISDN, ben daar zeer tevreden mee en ik hou me nog minstens een jaar gedeisd. Wat er van de beloften van Casema terecht komt zal pas blijken als een groot aantal mensen er gebruik van maakt. Casema is geen charitatieve instelling en zal ook aan internet willen verdienen. Volgens mij kunnen ze maar op één manier op vijf tientjes per maand winst maken en dat is door omgerekend per klant minder bandbreedte in te kopen. De vraag is dus wat twee geeltjes aan bandbreedte waard is.
Die bedragen kunnen na allerlei mooie marketing-onderzoeken tot stand gekomen zijn, maar het blijft toch ook voor een gedeelte natte vinger-werk. Als ik kinderen had die gek waren van internet, schopte ik voor die vijftig piek per maand meteen alle modems en/of ISDN-kaarten de deur uit. Bijna voor niks kunnen ze dan 24 uur per dag die computer aan internet hangen.
Het wachten is echter de op clubjes whizz-kids die vrolijk dag en nacht Nuke ‘m en Doom en dat soort werk gaan spelen. Het enige wat ik van die gezelschapsspellen over het net weet is dat ze bandvreedte vreten. Het zal mij benieuwen hoe roodgloeiend die Casema-kabel onder dat geweld wordt, en of er dan niet meteen, zoals in Zeeland, een bovengrens aan het dataverkeer gesteld wordt. Maximaal 500 megabyte verkeer per maand klinkt als heel wat. Met e-mail haalt u die 16 megabyte per dag bij lange na niet, maar met Doom wordt dat snel een ander verhaal.