Het is de kroon op de geschiedschrijving van de watersnoodramp van 1953: Watersnood. Vandaag wordt het nieuwste en zwaarste boek over de ramp gepresenteerd. Kees Slager schreef de teksten bij de honderden foto’s in het 656 pagina’s tellende boekwerk.
Passender bewoning voor de schrijver van een boek over de watersnood bestaat er niet. Kees Slager woont en werkt in het voormalig gemaal ‘Oosterschelde’ buiten Poortvliet, aan de voet van de dijk van de Oosterschelde. Het is een rijksmonument, met een bakstenen schoorsteen van 25 meter hoog, in perfecte staat. Er zit een ijzeren trap in en als het goed weer is, wil hij op de top wel eens gaan zitten uitwaaien. „Mooi man, als het helder is zie je Goes, Bergen op Zoom en Antwerpen liggen.”
De auteur is geboren en getogen op Tholen. Hij was 13 jaar toen het water kwam, maar herinnert zich van de rampnacht zelf niet veel. Van de nasleep des te meer. „Dat was op die leeftijd natuurlijk één groot avontuur, meerijden met militaire voertuigen, mee helpen opruimen, dat soort dingen.”
Slager ís zo’n beetje een stuk Oosterschelde. Hij leerde er zwemmen, zwierf over de schorren, en streed in de jaren zeventig voor het openhouden van de ‘Scaldis Oriëntal’, zoals de Romeinen dat water ruim tweeduizend jaar geleden al op de kaart zetten.
Lachend: „Het was dus zo ongeveer een verplichting om hier in de Poortvlietpolder te gaan wonen toen de gelegenheid zich voordeed.” Slager werkt in de voormalige werkplaats en machinekamer. Daarnaast staat de oude machinistenwoning waar hij nu woont. Honderd meter verderop staat het elektrische gemaal dat Stoomgemaal De Oosterschelde in 1932 verving.
Journalist, schrijver en politicus Kees Slager werkte voor Het Vrije Volk, VARA en VPRO. Hij is mede-oprichter van VPRO-radioprogramma OVT waarin veel verhalen van ‘gewone mensen’ zijn opgetekend. Daaronder zijn verhalen over de watersnood en het leven van landarbeiders. Hij zit voor de SP in de Eerste Kamer, maar zegt geen volgende termijn te ambiëren.
In 1992 (met een herdruk in 2003) schreef hij al een standaardwerk over de watersnood: De Ramp, een reconstructie.
Kees Slager is twee jaar bezig geweest met het lijvige boek, formaat en gewicht van een volwassen stoeptegel. Het is uitgegeven door uitgeverij deBuitenspelers van Matty Verkamman. Er staat een aantal kleurenfoto’s en dia’s in van amateurfotografen die recent in het archief van Zierikzee zijn ontdekt. Verder bevat het boek kleurenfoto’s die de Amerikaanse helikopterpiloot Henry Schmaltz maakte tijdens de reddingsoperaties.
Na het voorwoord volgen historische rampverhalen, sagen en legenden, en een overzicht van rampen, aangevuld met een lijst van 158 verdronken gemeenschappen in de delta. De meest oostelijke is Werkemonde nabij het huidige Werkendam. Acht plaatsen verdwenen aan de zuidrand van Biesbosch en Hollandsch Diep: Standhazen, Oud-Drimmelen, Zonzeel, Broek, Terhavene, Overdrage, Niervaart en Valkenberg.
Na een beschrijving van oorzaak en verloop van de ramp, volgen ruim 400 pagina’s met foto’s. Ingedeeld in Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden, West-Brabant, de Brabantse Biesbosch, Zeeuws-Vlaanderen, België en een noordelijk rampgebied. Het boek wordt afgesloten met een aantal thema-hoofdstukken, waaronder ‘De Oranjes en de ramp’, de hulpverlening en de media. Verder is de complete slachtofferlijst met 1835 namen in het boek opgenomen. Kees Slager hanteert 1835+1, het Rode Kruis 1779. „Het verschil zit ’m in het feit dat het CBS veertig slachtoffers, die later als gevolg van de ontberingen overleden zijn, niet mee heeft geteld.”
En die plus één? „Dat werd pas in 2o03 bekend. Het is een jongetje dat in de nacht van de ramp geboren werd en vervolgens met zijn moeder en zusje is verdronken. Hij is nooit opgegeven bij de burgerlijke stand en heeft nooit officieel bestaan.” Het kinderdrama in het drama is in de lijst opgenomen als het ‘naamloos jongetje Van der Straaten’.
Was 1953 de laatste overstroming in Zeeland? „Dat weet niemand”, zegt Slager, „al hoor je in verband met de global warming allerlei voorspellingen. Het is een simpele vraag, waar geen antwoord op mogelijk is.”
Zijn boek heeft hij opgedragen aan alle helden. „De vissers en de brandweermannen, de soldaten en burgers die nooit eerder opvielen maar toen opstonden en een daad stelden.”
De watersnood is de geschiedenis ingegaan als een Zeeuwse ramp. Met recht, want daar vielen de meeste slachtoffers. Maar er vielen ook slachtoffers in Groot-Brittannië, België, Noord-Brabant en Zuid-Holland.
Het prachtige boek heeft één nadeel: vanwege het gewicht kun je het niet op schoot of in bed lezen. Je moet ermee aan de keukentafel of aan een bureau gaan zitten. Maar dat past ook wel bij zo’n monumentaal product.
Kees Slager: Watersnood.
Website Uitgeverij deBuitenspelers.
672 pagina’s, ongeveer duizend foto’s.
€ 69,- ISBN 978-90-71359-13-2