Krijnen.Com Krijnen.Com

Van medisch specialist tot cartograaf

Dr. Dick Blonk uit Breda werkte in Rotterdam als kankerspecialist, maar ging na zijn pensioen samen met zijn vrouw historische cartografie studeren.
Zelandia Comitatus op Google Search: Goo.gl/euAG4
Zelandia Comitatus Google Images: Goo.gl/v1wNj
In de krant: Zelandia Comitatus (pdf, 1.5 mb).
De kennismaking met de cartografie was puur toeval. Dertig jaar geleden was Dick Blonk op zoek naar een cadeautje voor een collega in de Daniël den Hoed kliniek in Rotterdam, waar hij als wetenschappelijk onderzoeker in het kankeronderzoek werkzaam was. In een winkeltje vond een hij antieke landkaart.
Het presentje werd nog wel overhandigd, maar vanaf dat moment was hij zelf gefascineerd door de historische kaarten.
Zijn drie jaar geleden overleden echtgenote, Joan Blonk-van der Wijst, werd ook met het kaartenvirus besmet.
Na hun pensioen, ook zijn vrouw was arts, gingen ze aan de Universiteit van Utrecht twintig jaar geleden samen de cyclus Historische Cartografie volgen. Het echtpaar Blonk participeerde daarna op eigen kosten in het historisch-cartografische onderzoeksprogramma Explokart van de Utrechtse Universiteit.
Hoogleraar, inmiddels emeritus professor dr. Günter Schilder: “Men moet bijzondere bewondering voor deze onderzoekers hebben. Terwijl de meesten van hun leeftijdgenoten het rustig aan gingen doen, begonnen beiden aan een onvermoeid groot onderzoek, resulterend in twee belangrijke publicaties.”
Erkenning kwam er ook uit koninklijke hoek: sinds een maand is Dick Blonk Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Tien jaar geleden publiceerde het cartografen-echtpaar de Hollandia Comitatus, een atlas met de kaarten van het Graafschap Holland door de eeuwen heen.
“Dat was onze eerste grote productie”, vertelt Dick Blonk in zijn appartement aan de rand van het Bredase Mastbos. “Daarna hadden we samen een beetje een leeg gevoel. Aan de Comitatus van Brabant werd al gewerkt, die zal binnen een paar jaar klaar zijn. Voor Zeeland hadden zich geen auteurs gemeld, en dat vonden we een razend interessante provincie. Met al die door de zee voortdurend veranderende kustlijnen en eilanden.”
Er liggen nog een paar provincies braak, als het om een wetenschappelijke beschrijving van de historische cartografie gaat. Gelderland bijvoorbeeld, maar Dick Blonk haalt er zijn neus net niet voor op. Een heel grote provincie, maar wel een beetje saai, vergeleken bij het door de geschiedenis heen altijd weer veranderende Zeeland. “Utrecht lijkt me wel wat. Een kleine provincie, dat wel, maar misschien veel interessanter met al die plassen en afgravingen.”
De eerste gedrukte landkaarten van de Nederlanden zijn ongeveer vijfhonderd jaar oud. Ze zijn gedrukt vanaf gegraveerde koperplaten, later deden ook het etsen en de lithografie hun intrede. Vijf eeuwen later wijst Blonk met een mengeling van nieuwsgierigheid en bewondering op een exemplaar uit zijn verzameling.
“Dat vind ik nog steeds zó prachtig. Ieder lettertje, ieder lijntje, ieder detail is ooit met een burijn ingesneden. Soms zie je dat een kaart vanaf een honderd jaar oudere plaat gedrukt is, maar dat hij niet hetzelfde is. Dat betekent dat er details in de plaat opgevuld zijn door ze voorzichtig dicht te tikken. Koper is een relatief zacht materiaal, dus het was ook door het drukken al aan slijtage onderhevig. Dus moesten ze om de zoveel drukken weer bijgewerkt worden.”
Sommige veranderingen liggen voor de hand, zeker in Zeeland. Van dijkdoorbraken en overstromingen tot inpolderingen en verdwenen dorpen en eilanden.
“Maar soms vraag je je af waarom iets in hemelsnaam veranderd is.” Dick Blonk wijst op een detail in het rijk versierde cartouche rechtsonder op de kaart, waarin gegevens over kaart en maker afgebeeld zijn. Links en rechts van de tekst is een versiering aangebracht: een schietlood dat aan een spijker hangt. De rechterspijker is krom. “Op een eerdere druk van die kaart is die spijker kaarsrecht. Verder heb ik geen verschillen kunnen vinden. Het zal voor eeuwig een raadsel blijven waarom iemand dat veranderd heeft.”
Volgens Blonk hoef je geen genie te zijn om een cartobibliografie samen te stellen. “Het is eerder een zaak van ijver dan van intelligentie. Het is een kwestie van bronnen raadplegen, op zoveel mogelijk plaatsen kaarten en de gegevens erop en erover verzamelen. Vervolgens moet je alles volgens een vastgesteld protocol beschrijven en alles op chronologische volgorde plaatsen. Zorgvuldigheid is het belangrijkste.”
Blonk is naast wetenschapper en publicist ook fanatiek verzamelaar, die nog steeds graag in heel Europa winkels en rommelmarkten afstruint op zoek naar kaarten. “We moesten toch in die bibliotheken zijn voor ons onderzoek,” zegt hij, dus dan ga je daarna natuurlijk ook de antiekwinkels in.”
Zijn eigen collectie zal compleet blijven.
“Die laat ik na aan de Universiteit van Utrecht. Omdat we daar gestudeerd hebben en ze altijd zo goed geholpen hebben met ons onderzoek en de publicaties. Vooral mevrouw Paula van Gestel is daarbij altijd van onschatbare waarde geweest.”
Dick en Joan Blonk-van der Wijst: ‘Zelandia Comitatus.
Geschiedenis en Cartobibliografie van de provincie Zeeland tot 1860’
Uitgeverij HES & De Graaf, 516 pagina’s.
Verkrijgbaar in de boekhandel voor € 99,50 (tot 1 januari, daarna € 125). ISBN: 9789061942405

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.