Er is verder niemand in het stille en donkere zaaltje, maar er zal ongetwijfeld een beveiligingscamera hangen. Het bordje voor het geroeste, verkleurde, verfrommelde staal met de vergane banden laat duidelijk weten dat iedereen er met zijn fikken af moet blijven.
Maar dit moet even. Ik leg mijn wijsvinger op het zadel waar Wim van Est op zat, toen hij op 17 juli 1951 in de 13 etappe zeventig meter diep een ravijn op de flanken van de Aubisque in donderde. Kippenvel!
Alleen al voor die fiets is een bedevaart naar het Schielandhuis in Rotterdam een moetje voor de ware wielerliefhebber. Die dat vanuit West-Brabant op zijn gemak kan doen zoals dat hoort: op de fiets. Naar het Schielandhuis, aan de Korte Hoogstraat in hartje Rotterdam, waar nog tot 25 oktober Nederland Fietst te bezoeken is.
Een knusse tentoonstelling, met meer fietsen, waaronder eentje waarop Hennie Kuiper Parijs-Roubaix reed. Maar ook met prenten, tekeningen, foto’s en affiches die voor een overzicht zorgen van fietsend Nederland, in heden en verleden.
Typisch Nederland, de fiets. Een Nederlander staat er zelf niet zo gauw bij stil. Zodra we kunnen lopen, leren we fietsen. Mijn eerste fiets was een tweedehands, voorzien van houten blokken op de trappers; op de groei gekocht. We fietsen voor de lol, naar school, oma fietst voor de boodschappen naar de markt, we gooien tassen over het zadel, en we zitten bij elkaar achterop.
Of op de stang, als je wel een vriendin, maar geen bagagedrager hebt. Zo bestegen we ooit een stalen ros in San Francisco, toen het even zo uitkwam dat ik op de fiets was, en zij niet. Het effect was verbluffend: we veroorzaakten files van vrolijke Amerikanen die claxonneerden en applaudisseerden. Alsof we reclame maakten voor het Cirque du Soleil, terwijl we iets doodnormaals Nederlands deden.
In een op de tentoonstelling vertoonde documentaire van een Amerikaanse zender wordt op dezelfde manier naar Nederland gekeken. Verbazing en bewondering, over kleuters die op minifietsen achter hun ouders karren. Gewoon, op straat, in het drukke verkeer! Verbazing over de fietsenstallingen in Nederland, over bakfietsen, over tandems, over twee of drie mensen op één fiets. In Nederland hebben ze aparte wegen voor fietsers, met eigen bewegwijzering en eigen stoplichten, uniek!
Nederland fietst biedt ook een prachtig overzicht van de ontwikkeling van de vélocipède in affiches en tekeningen. Met een jonge Jan Marijnissen bijvoorbeeld, zijn dochter voorop, symbool voor een SP die ‘eerlijk en actief’ is. Op een recenter affiche prijkt de kale kop van Marijnissen onder drie boevenpakken op een fiets: ‘Het wordt een Bende met Balkenende.’
De Nederlandse Hartstichting liet in de jaren zeventig zien dat fietsen hartstikke goed voor je rikketikketikketikketikketikketikketikketikk is. Talloos zijn de voorbeelden waar de commercie een boontje mee probeert te pikken van de wielrenner die de gladiolen opgehaald heeft. Joop Zoetemelk laat als kersverse 38-jarige wereldkampioen weten dat wie bij Kwantum Hallen koopt, zelf ook wint.
Bijna tachtig jaar eerder gebeurde dat ook al. Chris Kalkman werd in 1909 Nederlands kampioen, zo te zien op een zwart geval met dikke banden. Op een Belgica-fiets, zo laat de fabrikant trots weten: ‘Kampioen van Nederland op den weg over 100 kilometer, winnaar van den toer door Nederland over 800 kilometer. Hierdoor is bewezen dat de Belgica-rijwielen snel en sterk zijn, daar hij geen enkel defect had.’
Meer mooie reclame affiches: je bent voortreffelijk uitgerust dankzij banden van Hevea, op tubes van Vredestein raak je in de wolken, die van Continental zijn de populairste ter wereld, en die van Bakker het beste.
In de jaren vijftig was Nederland nog netjes, gezien een campagne van Batavus. Geen fietsenfabrikant die het tegenwoordig in zijn hoofd zou halen om uit te pakken met: Een Fiets om te stelen!
Anno 2010 worden er volgens het CBS iets van 2000 fietsen per dag gestolen. Een schatting, want wie neemt tegenwoordig nog de moeite om een fiets als gestolen aan te geven? Bijna niemand, volgens de stomverbaasde Amerikaanse presentator in de documentaire over die gekke Hollandser en hun fietsen: ‘ Ze gaan niet eens naar de politie als hun fiets gestolen wordt, maar kopen op straat voor 25 dollar een nieuwe. Rare jongens, die Nederlanders.’
‘Nederland Fietst’. Schielandhuis, Korte Hoogstraat 31, Rotterdam. T/m 24 oktober.
Link: atlasvanstolk.nl