Zo’n trip zou ik nog weleens mee willen maken, in zo’n dikke fifties Amerikaan, met zo’n fantastische Airstream erachter. Met de Wally Byam Caravan Club. In zo’n blinkende sleurhut, een Cadillac, Chevrolet of Oldsmobile ervoor.
In april 1956 stonden er maar liefst 54 van die oogstrelende combinaties drie rijen dik geparkeerd aan de Markendaalseweg en de Meester Dokter (Karel) Frederiksstraat, in 1983 omgedoopt tot Concordiastraat. Na een paar dagen Rotterdam, waar ze allemaal uitgescheept waren, werden ze, op weg naar Zuid-Europa, in de garage van Leendert Vriens feestelijk ontvangen.
Hans Chabot maakte er een serie foto’s van, compleet met borrels, draaiorgel, klompendans en Bredanaars in klederdracht. Althans, volgens het Stadsarchief, dat ‘de krant’ citeert. Dat verhaal heb ik niet kunnen vinden in Dagblad De Stem of de Bredasche Courant, maar ik heb mijn twijfels over die klederdracht.
Het lijkt er meer op dat er een blik Volendammertjes of Zeeuwtjes open getrokken is, als ik de foto’s zie, en vergelijk met foto’s van Brabantse klederdrachten. Vreemd, want ik herken op de groepsfoto Gerard Sliepen, van 1947 tot aan zijn pensionering in 1977 directeur van de Bredase VVV. Als die het geregeld heeft, dan zie ik het misschien fout, maar dat hoor ik dan wel van de folklore kenners.
Een paar foto’s van die bijeenkomst sieren al een tijd twee elektriciteitskastjes aan de Graaf Engelbrechtlaan, bij de afslag naar Bond Park, het voormalige Esso gebouw van architect Rob Ligtvoet van Kraaijvanger.
Met een spelfout in de begeleidende tekst: Wally Byam, die ‘Beam’ genoemd wordt. Dat de foto’s daar aangeplakt zijn omdat volgens het Stadsarchief de futuristische colonne daar bijna 70 jaar geleden gepasseerd is, daar heb ik mijn twijfels over.
De aanleg van de Zuidelijke Rondweg begon weliswaar in 1952, maar pas een jaar nadat Hopman Byam met zijn verkenners voor de eerste keer door de Parel van het Zuiden getuft was, werd de nieuwe weg officieel geopend. Dat zien we op de foto die Hans Chabot in april 1957 van het doorknippen van het lint gemaakt heeft. Die eer viel, zo meen ik haar te herkennen, te beurt aan Mevrouw Kortmann, terwijl haar man, burgemeester Constant, met gevouwen handen goedkeurend toekijkt.
Hoe dan ook, het lijkt me aannemelijker dat die Amerikanen de Julianalaan, Dokter Struyckenstraat en Mastbosstraat richting Effen gepakt hebben. Om via Zundert en Rijsbergen in Wuustwezel te belanden, waar ze wel even zoet geweest zullen zijn met de Hollandse Marechaussee, de Belgische Zwaantjes en de douanes aan weerskanten van de grens.
Daarna toerden ze maar liefst zes maanden door Europa, om in de herfst weer via Breda naar de Rotterdamse haven te rijden, voor de terugreis naar de Verenigde Staten.
Iedere Amerikaan die in de jaren vijftig een Airstream kocht, werd automatisch lid van de Wally Byam Caravan Club. En kreeg een uitnodiging om mee te gaan, op een van de vele wereldreizen die Wally in de tweede helft van de jaren vijftig organiseerde. Enkele honderden deden dat ook, en betaalden de trip uit eigen zak. Maar ja, dat was in de tijd dat de dollar iets van vier gulden waard was, en de levensstandaard in Amerika – niet voor iedereen overigens – een stuk hoger was dan in Europa.
Bij de foto’s een aantal verhalen die ik in Delpher opgeduikeld heb. Byam en zijn Airstreams, voor zover ik na heb kunnen gaan, zijn behalve in Rotterdam en Breda nooit elders in Nederland geweest. Maar veel kranten schreven erover, en ook de Libelle en de Margriet, in 1960, maakten mooie reportages over. Libelle in 1956: ‘Oom Wally’s had wielen, en daarom beleefde het Bois de Boulogne een aluminiuminvasie’. De Margriet, in full color in 1960: ‘Vakantie op Rolletjes, Wally Byams karavaan van caravans trekt door Europa’.
Wally Byam, met zijn eeuwige baret op zijn kop, was naast een begenadigd ingenieur natuurlijk ook een gewiekst zakenman. In de paar dagen dat hij in Nederland was, scoorde hij tussen alle pr door ook nog een Berini, ‘De Beste Bromfiets’. Daarmee poseerde hij in advertenties in de PZC en Dagblad De Stem – ‘n Amerikaan weet wel wat hij koopt!’ – en die Berini ging daarna mee de Airstream in, voor de boodschappen onderweg, plek zat. Influencing avant internet.
Wally is niet oud geworden, in juli 1962 overleed hij in Californië aan een hersentumor. Maar de Caravan Club is nog steeds springlevend, en organiseert ieder jaar nog steeds tientallen bijeenkomsten en reizen. Er zijn dependances of later zelfstandig opgerichte clubs over de hele wereld, waaronder een Nederlandse tak onder de Europese vereniging.
Tik wat in op Google, en je kan nog een jaar lezen. Duizenden artikelen en video’s, honderden boeken, er komt geen eind aan.
Begin hier maar, met onderstaande links, en verdwaal daarna maar, in het spoor van Wally Byam en zijn Airstream.
https://krijnen.com/wp/2024/12/26/wally-byam-in-breda/
https://www.delpher.nl/
https://en.wikipedia.org/wiki/Wally_Byam
https://www.airstream.com/heritage/wally-byam/
https://vintageairstreamclub.com/
https://www.airstreamclubeurope.org/
De foto’s van Wally Byam bij Leendert Vriens in Breda, die van de opening van de Zuidelijke Rondweg, en een foto van de garage van Vriens bij avond zijn van Hans Chabot, Stadsarchief Breda. De foto van de karavaan die Rotterdam verlaat komt uit het Rotterdams Stadsarchief. De andere foto’s van Wally Byam komen uit Wikimedia Commons, en enkele andere bronnen. Alle krantenartikelen en de verhalen in Libelle en Margriet zijn terug te vinden in Delpher. Klik op onderstaande foto’s voor meer op Facebook/Leon Krijnen.
