Mijn jongste verslaving heet Delpher. Nadat ik al een paar jaar lichtelijk verslingerd was aan het Bredase Stadsarchief, ben ik nu een hard core Delpher junk. Het is een beetje tijdreizen door een intussen alsmaar uitdijend universum, met als enige zekerheid dat er nooit een eind aan komt. Delpher is het door de Koninklijke Bibliotheek ontwikkelde systeem waarin op dit moment ruim één miljoen kranten en boeken doorbladerbaar ontsloten zijn.
Het gaat me hier nu alleen even over Bredase dingen die ik er gevonden heb, en die ik tot nog toe niet ben tegen gekomen in onze eigen archieven of het Stadsarchief. Zoals die over een verwoestende explosie op vrijdag 2 december 1955, in het ‘emmerspoellokaal’ van het gemeentelijk vervoerbedrijf, ingeklemd tussen de Tramsingel en de Slingerweg.
Tijdens de voorbereidingen van het personeelsfeest ging het hele bedrijf door een onverklaarbare oorzaak de lucht in. Vier werknemers kwamen om, de resterende ruïne doet op de foto’s van wijlen Hans Chabot aan Hiroshima na de bom denken.
Een vijfde werknemer werd in shock naar het Ignatius gebracht, een zesde was de mazzelaar van de dag. Die A. Faes kwam na een bezoekje aan de huisarts op zijn fiets terug, toen hij door een ‘omhoog spuitende zuil’ omver geblazen werd.
Hij telde zijn ledematen, zijn vingers, zijn zegeningen, dankte de heer, en verklaarde later: „Ik wist niet wat er aan de hand kon zijn, want er was in het lokaal helemaal niets wat een ontploffing zou kunnen veroorzaken”.
Commissaris De Bruyn van de Bredase politie had ook geen enkel idee, maar vroeg zich af of er misschien een blindganger uit de Tweede Wereldoorlog in de grond gezeten zou hebben: „vast staat dat de ontploffing zich voordeed onder de zware gewelven van het gebouw. De muren hiervan zijn meer dan een halve meter dik en knapten af als lucifershoutjes”.
In de week daarop werd in verschillende kranten nog één keer volop gespeculeerd naar de oorzaak, toen de slachtoffers werden begraven: P. Heermans, J. van Eyckeren, A. Mathijssen en A. Nagtzaam.
Of het een bom was, of een gasontploffing, geen idee, niets meer te vinden.
Maar ja, wat Delpher me ook leert is dat er in die tijd in Breda wel vaker dingen de lucht ingingen, soms met noodlottig gevolg.
Bij de HKI, Machinefabriek Breda en wapenfabriek Hispano Suiza.