Dat de papieren krant verdwijnen zal, dat staat buiten kijf. Maar vrees niet; voor de prevutters, maar ook voor de spaarzame jongeren op de redactie is het goede nieuws dat ons werk tot minstens – pak ‘m beet – 2045 ook nog op papier verspreid zal worden. Aldus Francisco van Jole, die bij ons op de krant de redactiechefs ruim anderhalf uur toesprak over de effecten van het web op hun werk en hun toekomst.
We hoeven derhalve niet al te somber te zijn, maar dat mag geen reden zijn om rustig door te gaan met wat we nu doen.
Van Jole schetste om te beginnen nog maar eens de problemen die we kennen; oplagedaling vanwege ontlezing en het – beter gezegd het niet – arriveren van jongeren als nieuwe lezers. Die jongeren hebben een ding gemeen: internet is de gemene deler; ze doen iets op internet.
Ze delen nog een eigenschap; ze zijn niet geïnteresseerd in nieuws, althans niet in het tot zich nemen van nieuws op de klassieke manier.
“Probeer het maar”, aldus Van Jole, “maar er is geen ontkomen aan nieuws, ook niet als je jezelf er een week lang van probeert te onthouden. Zelfs zonder internet, telefoon, krant en televisie hoor je het binnen vijf minuten als er ergens op de wereld iets gebeurd is. Mensen gebruiken alle mogelijkheden en het wordt je vanzelf verteld, of je wil of niet”.
We zullen op de een of andere manier tussen die jongeren moeten zien te komen, willen we ver voor 2045 nog een publiek over hebben, in een wereld waarin Google het orakel van de parate kennis is. Wat het kan zijn, aldus Van Jole, “omdat iedere manager al voor internet wist dat je beter een besluit kunt nemen op basis van slechte informatie dan goede informatie krijgen waar je niks aan hebt”.
Van Jole, die halverwege de jaren negentig 30.000 abonnees op zijn mailinglist had, las vanaf die tijd tot het begin van het lopende millennium geen kranten meer. Daar is hij van teruggekomen, vanwege het meest gebruikte argument van de voorstanders van het papier: het gevoel van de krant bij de koffie en het ontbijt.
Nog een geruststelling: de televisie heeft meer te vrezen van internet dan de krant. De klassieke televisie dan, waarin de hele familie op gezette tijden een programma deelt. Dat beeld was al aangepast, met meerdere televisietoestellen in huis, en intussen komt de televisie in de hand, overal en altijd beschikbaar, en in rap tempo aan.
Na afloop van de bijeenkomst demonstreert Van Jole aan enkele belangstellenden zijn nieuwe Sony Playstation. Een ding dat alles kan; games, mailen, webben, draadloos internet, televisie. Net zo groot als een doosje sigaren, haarscherp beeld, razendsnel.
In die boeiende, veranderende wereld kunnen we ons bestaansrecht blijven ontlenen aan onze betrouwbaarheid. Zelf een fervent gebruikers van RSS heeft ook Van Jole behoefte aan een betrouwbaar filter dat uit het overweldigende aanbod de dingen pikt die de moeite waard zijn.
Voor niet RSS’ers: RSS is niets meer en niets minder dan een abonnement op een website of blog. Op het moment dat er een nieuw artikel op zo’n site geplaatst wordt, krijg je automatisch een seintje. Via een RSS reader, maar het kan ook via een mailtje, of de gsm, of op de televisie in je hand. Nieuwe op RSS gebaseerde toepassingen zullen de komende tijd in rap tempo opduiken.
Ook BN/DeStem biedt al enkele maanden niet alleen RSS aan, maar ook alerts via SMS, en een nieuwsbrief die geabonneerden naar de site probeert te lokken. Waarschuwing van Van Jole: als je alert aanbiedt, dan moet je wel alert zijn, want anders is de interesse snel verdwenen, zeker als ervoor betaald moet worden.
Bij ‘user generated news’ en ‘user generated content’ heeft hij ambivalente gevoelens. Aan de ene kant ziet hij kranten graag nog steeds als de betrouwbare partner die het nieuws selecteert en duidt, maar aan de andere kant is daar de niet te stuiten behoefte aan het gepubliceerd zien van eigen content in de vorm van reacties, tekst en/of foto’s.
Zie het succes van de fotodiensten op het web, Flickr voorop. Miljoenen foto’s zijn er op die site geplaatst, voorzien van tags, omdat mensen nu eenmaal apetrots blijken als ze zelf iets mogen publiceren.
Wat zou Van Jole ons aan willen raden? “Vooral meer sjeu. Je moet de mensen proberen te raken. Wat je vooral niet moet doen, is ze alleen maar problemen voor blijven schotelen. Mensen houden niet van problemen zonder oplossingen. Vroeger stelde het vak van journalist niet zoveel voor, maar om de een of andere reden is het de afgelopen decennia in aanzien gestegen. Dat heeft het vak geen goed gedaan, het is er allemaal wat smakeloos door geworden, maar gelukkig gaan we nu weer iets omlaag”.
Intussen moeten we wel trots blijven op ons vak onder het motto: “Ik ben journalist en als jij iets wil weten dan zoek ik het voor je uit”.
Francisco van Jole (1960) verdiept zich sinds 1993 in de maatschappelijke gevolgen van internet. Hij is columnist van de Volkskrant en radiopresentator bij Tros Online, en sinds kort ook bij de nieuwe omroep Llink op Radio 1 met De Geitenwolensokkenshow. Tussen 1995 en 1998 publiceerde hij The Daily Planet, het populairste Nederlandstalige e-zine. Van Jole onderhoudt onder meer zijn persoonlijke website 2525.com. Eerder verscheen het zeer succesvolle De Internet-Sensatie. Een reisverslag uit cyberspace (1994).
Link: website Fransisco van Jole: www.2525.com
Link: Tros Online
Interview BN/DeStem: Een leven lang idealist