Nog even over de Barbara Kathedraal. Over de sloop in 1969 en 1970 nu, waarvan een serie van ruim 160 foto’s in het Stadsarchief ondergebracht is. Een groot aantal in zwart wit, van B. van Gils, Ben Speekenbrink, Hans Chabot, en Chris Heil. De meeste foto’s van de sloop – 128 stuks – zijn van ene M. J. F. Jacobs. Die heeft vijftig jaar geleden ook een paar kleurenrolletjes vol geschoten, met veel sfeer. Het zijn beelden die in een oorlogsfilm niet zouden misstaan, af en toe doen ze aan de naweeën van de bombardementen op Dresden of Rotterdam denken. Vijf decennia geleden werd bij zo’n grote sloop nog niet zo nauw gekeken als tegenwoordig het geval is. Nauwelijks hekken, en de slopers dragen geen veiligheidskleding, stofmakers, helmen of oorbeschermers. Er draagt er een een geruit petje, een andere een alpino, een derde een gebreide wollen muts, bekroond met een pomponneke. Ze stookten zo te zien ook iedere dag een flinke fik van hout dat niks waard was. Bij een van de foto’s dacht ik in eerste instantie onwillekeurig dat ze op hun mobieltje stonden te kijken, waarna ik in de lach schoot. Mobieltjes waren er immers nog lang niet; die drie mannen staan links van een enorm vuur een Brandaris of een Zware Van Nelle te draaien. De apparatuur is ook vrij simpel, vergeleken met de hydraulische megaknippers van tegenwoordig. Een Hanomag shovel en en bulldozer, een dikke DAF op het puin af te voeren, en een paar staalkabels en een enorme sloopbal om muren kapot te slaan en omver te trekken. Veel meer had sloper Snellen niet nodig, al duikt er op een van de foto’s materieel van Holleman op. Ik denk dat ie dat misschien in tijdnood geleend of gehuurd heeft van zijn grote concullega. Maar wie weet had die hem de klus gegund op de achterkant van een bierviltje, zoals dat destijds in Breda wel vaker ging. Voor wat hoort wat.
Met de naam Snellen duikt weer dat verhaal op, waar ik me een tijdje mee bezig gehouden heb, maar waar ik maar niet achter kom. Op twee foto’s in het Stadsarchief – overigens momenteel niet zichtbaar vanwege gedoe met auteursrechten – staat Hans Snellen. Met een gleufhoed op zijn knar, als ik me goed herinner, van toen die foto nog niet achter slot en grendel verdween. Het bijschrift: ‘Portret van Hans Snellen (in januari 1970 60 jaar oud). Hij was de sloper van de Kathedraal aan de Prinsenkade. Zijn huis aan de Liniestraat is opgebouwd uit materiaal, afkomstig van sloop’.
Dat huis had ik graag gezien. Volgens de adresboeken van de jaren vijftig en zestig was Snellen aan Liniestraat 70 gevestigd. Dat was aan dat terrein waar nu volop gebouwd wordt, tegen het spoor tegenover de voormalige brouwerij. Voor zover ik me kan herinneren lag dat terrein sinds de eeuwwisseling braak, en in het Stadsarchief kan ik geen enkele foto van dat van gesloopte onderdelen van de kathedraal gebouwde huis vinden. Aan de overkant van de Liniestraat (dat gedeelte dat nu geloof ik ook Stationslaan heet) staat op nummer 111 wel een pand met wat hardstenen elementen, maar ik herken er niks van de voormalige kathedraal van. Misschien dat iemand me wijzer maakt over dat raadsel.
Er is nog iets raars met die foto’s, maar dan met de klokken. Er is één foto van drie uit de toren naar beneden getakelde klokken (met een lik witte verf V, R en L gemerkt), en eentje van een van de drie de V, ingezoomd. Die letters staan misschien voor Voor, Links en Rechts. Het vreemde is om te beginnen dat alleen die twee foto’s gespiegeld in het Stadsarchief zijn opgenomen, waar ik achter kwam toen ik de tekst op de klokken probeerde te lezen. Geen idee waarom, maar al voordat ik ze in Photoshop teruggespiegeld had viel me de naam van die ene klok op. Die heet Adolf, in hoofdletters. Geen idee waarom ze eind negentiende eeuw een klok ADOLF genoemd hebben, en ik weet ook niet waar die drie klokken in 1970 heen gegaan zijn. Ik vrees afgevoerd en omgesmolten.
Oh ja, natuurlijk was het jammer dat de Kathedraal in 1970 gesloopt werd, maar misschien is het jammerder dat 102 jaar eerder een nog veel oudere kerk tegen de vlakte ging om plaats te maken voor de Barbara. Dat was de Markendaalsche Kerk, ook wel de Kerk van Mark en Daal, daterend uit de 16e eeuw.