Een non met één arm, die zwarte zwanen, lama’s en wallaby’s hield, en prijswinnende Sint-Bernards en Ierse Wolfshonden fokte en verkocht. Vanuit haar dierentuintje in de achtertuin van het Sint Elisabeth Gasthuis, tussen de kapel en de Leuvenaarstraat.

Zelf heb ik haar helaas nooit ontmoet, maar Zuster Estella was een bijzondere non, op een bijzonder boerderijtje, verborgen achter de Haagdijk. Een bedrijfje van en voor de zusters Franciscanessen op het Elisabeth, met een moestuin, een ververij, wasserij en een timmerwerkplaats.

Bewoners van het verzorgingstehuis hielpen in de ‘groentezaal’ met het schoonmaken en snijden van de zelf gekweekte gewassen. Of dat allemaal biologisch was, in de tijd dat nog overal enthousiast de gifspuit gehanteerd werd, ik waag het te betwijfelen.

Het boerderijgedeelte werd van 1938 tot zijn overlijden in mei 1988, hij was toen 86 jaar oud, vijftig jaar lang door Janus Kouwelaar geleid.

Na zijn dood bleef Zuster Estella met haar dieren alleen over op het boerderijtje. Ik heb nog niet kunnen vinden waar en wanneer ze overleden is. Maar, zoekende in verschillende archieven, blijkt dat Estella al in de jaren zeventig en tachtig een succesvolle hondenfokster was. In de jaren zeventig won ze her en der prijzen met haar Ierse Wolfshond ‘Astrim van Miracle Spector’, in de jaren tachtig was Sint-Bernhard ‘Elco van Estalon’ haar prijswinner.

In reportages in diverse landelijke dagbladen over hondententoonstellingen in Nederland duikt ze regelmatig op, in de tekst, en op foto’s. Niet zo verwonderlijk, want in haar blauwe habijt en haar ene arm was het een opvallende verschijning tussen de andere fokkers. Haar eigenlijk uniform was een witte habijt, maar de blauwe werd minder gauw vuil, en het hondenhaar stak minder af.

Zoals te doen gebruikelijk; in verschillende verhalen, in verschillende archieven, verschillende informatie, niet altijd sporend.
Mijn collega Peter de Leeuw bezocht haar in 1988. Johan van Gurp had haar zes jaar eerder al uitgebreid gekiekt, dat zijn bijgaande foto’s uit de Beeldbank van het Stadsarchief van dinsdag 11 mei 1982.

In het verhaal van Peter de Leeuw, dat op zaterdag 13 augustus in Dagblad De Stem werd gepubliceerd, zei ze dat er over de vroegste geschiedenis van de boerderij in de stad volgens haar maar weinig bekend was.

‘Ik denk dat het een heel oud gebouw is, zo’n honderd of honderdvijftig jaar’, aldus Estella toen, ‘Ik vermoed dat de zusters de boerderij in de vorige eeuw gekocht hebben. Maar van wie, dat weet ik niet en dat kan ik in de boeken niet terug vinden. De boerderij was bijzaak, die was niet belangrijk genoeg om te beschrijven’.

Peter heeft in ’88 wel een beschrijving gevonden van de boerderij, in de Geïllustreerde Gids voor de Baronie van Breda uit 1907. ‘Zeer eigenaardig is het verblijf der oude en gebrekkige landlieden. Die toch kunnen in hunne laatste levensjaren niet meer verplant worden. Daarom wonen zij nog op hun boerderij, zitten evenals vroeger rondom een haardvuur, verzorgen den moestuin, kortom zijn in alles nog de boer gelaten van vroeger‘.

In 1988 was het woonhuis van de boerderij nog in gebruik gebruik als timmerwerkplaats. De stallen en het voormalig slachthuis waren toen het domein van de Sint-Bernard, de Ierse wolfshonden, en het gevogelte van zuster Estella.
Estella groeide op als boerendochter in de Achterhoek. Haar vader nam haar in 1928 mee van Hengelo naar naar Breda, waar haar oudste zus toen al in de kloosterorde was. In 1941 trad ook Estella – Stella Maris, sterre der zee – toe tot de congregatie ‘Alles voor Allen’.

Uit twee verhalen in andere kranten concludeer ik dat Estella aanvankelijk als kraamverzorgster in Dongen werkzaam was, maar dat ze, nadat ze haar linkerarm ‘bij een ongeval’ verloor, in het Elisabeth ging werken.

Update: volgens een van de reacties op dit artikel op Facebook zou ze haar arm verloren hebben na een beet van een aap, toen ze missiezuster was, maar of dat een broodje aap verhaal is weet ik niet, ik heb er verder niets over kunnen vinden.

Ook erg leuk om te vinden: de ‘Kleintjes’, de rubrieksadvertenties in Dagblad De De Stem in de jaren tachtig, waarin Estella haar honden te koop zet. Zoals die op woensdag 19 oktober 1988: ‘Twee Ierse Wolfshonden, teven met stamboom en alle inentingen. Zuster Estella, 076-223800.

Kennelijk was 1988 een succesvol jaar voor de eenarmige hondenfokkende non, want twee maanden eerder, op maandag 18 juli bood ze ‘Pups van Ierse Wolfshonden en Sint-Bernhardshonden aan, alles met stamboom’.
Het kan niet anders, of nakomelingen van die mooie bloedlijn blaffen en kwispelen er een paar generaties later nog vrolijk op los, 33 jaar na dato.

| Beeldbank Stadsarchief: Zuster Estella | Facebook: Zuster Estella |