Oorspronkelijke post: 29 december 2022,
Update 11 januari 2023: de pinakels komen terug. Update onderaan dit verhaal.
Update 1 maart 2023: de pinakels zijn weer terug.

Er lijken weer ornamenten verdwenen uit de Bredase openbare ruimte, nu de Chassé Kazerne zo goed als klaar is, en de eerste appartementen in het project Breda Botanique inmiddels bewoond zijn. Van de zes pinakels die vroeger de leien kegels op de hoeken van de twee torens aan weerszijden sierden, ontbreken er vijf. Eentje staat er nog, op de zuidelijke hoek, bij het stukje Parade bij de Wintertuin.

De oogstrelende voorkant van de Chassé aan de Parade, letterlijk op een steenworp van mijn huis, passeer ik minstens twee keer per dag, te voet of op de fiets. De afgelopen twee jaar langs hekken, steigers en bouwmaterialen. Met altijd veel klaarliggende ornamenten, klassieke windkappen, stenen en metalen ornamenten, prachtig spul allemaal. Het viel me maanden geleden al op dat er zo te zien voldoende windkappen klaar waren, blinkend zwart gemoffeld, maar pinakels maar een paar.

Daar stond ik toen verder niet bij stil. Het zou natuurlijk kunnen dat er nog een partij bij een smederij ligt, en dat ze later met een hijskraan alsnog op de toppen geplaatst worden. Maar je zou verwachten dat ze er al op zouden staan, nu alle steigers weg zijn. En al het overige werk aan goten, daken en dakkapellen opgeleverd lijkt te zijn.

Wat me ook opvalt, bladerend door de honderden foto’s van de Chassé; die pinakels lijken al foetsie te zijn voor aanvang van de laatste verbouwing en restauratie. De meest recente foto, die ik mét de pinakels heb kunnen vinden, is van 2009. Daarvoor, op alle andere foto’s an ansichtkaarten, staan ze fier op de kegels. Ook op de foto’s die gemaakt zijn door de Duitse pelotonscommandant Egon Picker, die van september 1940 juli 1943 de baas was van het ‘Schiffsstammabteilung; het destijds op de Chassé gevestigde onderdeel van de Kriegsmarine, de basisopleiding voor Duitse matrozen.

We kunnen dus in ieder geval concluderen dat de Duitsers misschien wel een hoop fietsen en auto’s ingepikt hebben, voor én na Dolle Dinsdag, maar dat ze de pinakels keurig hebben laten staan op hun monumentale kraakpand.

Goed, de laatste datum waarop ik ze in beeld heb kunnen krijgen is vrijdag 25 september 2009. Op enkele luchtfoto’s die op die dag door Bas Linssen in opdracht van Het Stadsarchief van het Chassépark gemaakt zijn. Even inzoomen, et voilà. Wanneer ze er afgehaald, gewaaid of gevallen zijn, geen idee.

De vraag is dus waar ze nu wel zijn, of ze terugkomen, of dat ze toegevoegd kunnen worden aan een lange lijst van verdwenen beelden en andere objecten in de Bredase openbare ruimte.

Ter memorie:

De Posthoornblazers aan het Stationsplein.
De Schikgodinnen, laatstelijk weggehaald bij de sloop van de voormalige Kamer van Koophandel.
De bronzen plaquette van de Gasthuispoort.
Het Boezemmonument op de hoek van de Academiesingel en de Willemstraat.
De Papierprikker bij Van Puijfelik.
De sculptuur van Aart van den IJssel aan de gevel van de sportzaal van de NHTV aan de Beverweg.
Nereïde op Trion van Nic Jonk, laatste plek de Ginnekenstraat.
Het kunstwerk van Felix van Breugel in het voormalige Diaconessen aan de Langendijk.
De Opgetogen Vrouw van Dick Fluitsma, zelfde locatie.
Het abstracte kunstwerk op het Doctor Jan Ingen Houszplein.
De Zeemeermin van Joop Hekman aan de Doornboslaan.
De compositie van bomen in een cirkel van Maarten Koreman aan de Graaf Engelbertlaan.
De Twee Spelende Kinderen van Jan Spiering aan het Groene Woud.
Een stuk of vijf vrolijke kunstwerken die tot voor kort tijdelijk aan de Liniestraat stonden.
De Bokkensprongen van Omer Gielliet bij Thebe, Lucia aan de Liesboslaan.
De Levensweg van Jacques van Poppel aan de Markendaalseweg.
De twee schilderijen van Margot Maaskant aan de Middellaan.
Het Portret, een plastiek van Rob Brandt aan de Paardenwei. Het abstracte sculptuur met gekleurde driehoeken achter Princenhagelaan 13.
De gevelsteen met fazant, vis, haan en zeepaardje aan de Schoolstraat in Prinsenbeek. Moeder en Kind of Preventie van Niek van der Geest aan de Schorsmolenstraat.
Manneken Douche, en de Tekens in het Asfalt van Marius Boender in het Valkenberg.
De Gemetselde Golven van Dick Fluitsma aan de Vlaszak.
Het Paard van Henk Groenhuis een de Veemarktstraat.
En tenslotte de restanten van de vijftiende eeuwse stallen aan het Kasteelplein, waar de gemeente godbetere in de jaren vijftig een sloopvergunningen voor afgegeven heeft, plus een bouwvergunning voor die lelijke flat die er nu staat. Die middeleeuwse antes, bogen, ornamenten, pilasters, steunen en en weet ik veel wat nog meer liggen al 65 jaar in een depot van het Amsterdamse Rijksmuseum. Die zouden ook terug moeten naar Breda. Al is het misschien beter om ze in Mokum te liggen, voordat ze op een Gemeentewerf overwoekerd en vergeten worden.

Maar goed, nu eerst eerst die pinakels: waar zijn ze gebleven?

Update: ze komen terug

Het is natuurlijk allemaal een kwestie van feest- en verlofdagen, snotverkoudheidjes, losse eindjes, en uiteindelijk van toeval. Ook al zou ik graag het idee blijven koesteren dat ik een heel klein bietje meegedragen zou hebben aan de glorieuze terugkeer van de pinakels die pleiten waren.

Het eerste antwoord van de Gemeente Breda toen ik ze gevraagd had waar die mooie sierstukken op de twee hoektorens van de gerenoveerde Chassé Kazerne gebleven waren was een beetje belerend:

‘Er staat nog 1 pinakel op 1 van de 6 torentjes en er staan 2 windwijzers op de torentjes bij de entree. Voor de verbouwing waren de overige 5 pinakels ook niet aanwezig. Deze zijn volgens onze erfgoedkenners al in 2012 verwijderd. De uitvoering van de verbouwing is dus goed gegaan er zijn geen extra pinakels of windwijzers verwijderd’.

Kortom, volgens de erfgoedkenners van de gemeente waren ze pleiten, spoorloos, verdwenen, maar hoe of wat, geen idee. Jammer!

Maar een dag later meldt de gemeente zich weer, met een antwoord van iemand die er kennelijk meer van weet dan de erfgoedkenners, maar ook weer niet alles; ‘Voor zover ik weet zijn er nog enkele pinakels welke teruggeplaatst moeten worden. Deze zijn dacht ik extern roestwerend behandeld, maar moeten nog aangebracht worden’.

Weer een week later is er iemand terug van verlof die er nog meer van weet, met goed nieuws: ‘Binnen nu en een week of drie worden de torentjes teruggeplaatst’.

Dus kijk ik de komende weken met een schuin oog naar de overkant, en steek ik de Bredase vlag uit als de gerenoveerde pinakels weer teruggeplaatst worden op die kale leistenen pilonen. Wordt vervolgd . . .

Update 1 maart 2023: ze zijn weer terug!

| Facebook: /Léon Krijnen | Facebook: /Oud Breda | Facebook: /Breda | Website: Breda Botanique |