Op Oud Breda wordt om de zoveel tijd de profielfoto vervangen. De laatste tijd wordt vaak voor een van de fenomenale glasnegatieven in de collectie van de Beeldbank van het Stadsarchief gekozen. De meest recente komen uit de destijds door Pierre van der Pol voor het Breda’s Museum aangekochte collectie van Jan de Jong. Ik weet nog helemaal niks van de man, maar ik ga het eens uitzoeken. Het is geen grote collectie, maar de 269 afdrukken zijn geweldig, qua compositie, scherpte, licht, heerlijk!

Ze zijn lekker hoog ingescand met een Hasselblad H3DII-39, resulterend in geweldige lappen, van altijd over de 6000 bij 4000 pixels. Ik ben al langer geleden een beetje verslaafd geraakt aan die glasnegatieven. Je blijft er oneindig op inzoomen, en altijd ontdek je weer iets nieuws.

Een zo’n glasplaat bestuderen, en je hebt zo weer duizend woorden, of een heel verhaal. Zo ook deze twee, Dick van Unni koos afgelopen zaterdag die in de richting van de Ulvenhoutselaan gemaakt is. Ik heb er de andere, die De Jong een paar minuten eerder of later gemaakt heeft, bijgepakt.

Richting zuid: alleen al dat fantastische uithangbord links, met die klassieke markies en die prachtige details in de gevel en de pui: bakker en hofleverancier J. Ballintijn. Een van de vele bakkers Ballintijn in het Breda van voor de oorlog, waarschijnlijk allemaal familie. Mooie naam, maar het lijkt wel of ie uitgestorven is in Breda, met nul komma nul vermeldingen in het telefoonboek. Oorspronkelijk een Schotse naam, Ballantine, naar de plaatsnaam Bellenden.

De Bredase Ballintijns zijn waarschijnlijk allemaal terug te leiden naar Andries Ballintijn (Andrew Ballantine), volgens zijn eigen verklaring voor een Bredase notaris, op 5 januari 1717 in Bridgend in Schotland geboren. Online straat een uitgebreide beschrijving van de Ballintijnen, van Edward Boeren.
Iets verderop links loodgieter André Romijn, daarnaast zie ik nog een uithangbord dat begint met rijwielen. In de adresboeken zie ik die niet meteen terug, maar hij bezat een paar panden aan die kant, misschien deed hij dat erbij. Op de hoek van de Viandenlaan , die in ’38 nog niet helemaal af was, kleermaker én kapper Broeders.

Dat paard is zo te zien niet op weg naar de slager, want staat nog hoog en mooi op de poten – sorry, benen. Is misschien van reisbureau én stalhouderij Hurks, misschien gaat de voerman – ik kan het uniform met de hoge pet niet thuisbrengen – ‘m laten grazen aan het weide- en akkerland aan de Schoolakker, later het gelijknamige plein. Of ze zijn misschien op weg naar (hoef)smid Frans Sloekers aan de Ulvenhoutselaan 26, voor twee paar nieuwe schoenen.

Wat ik niet kan vinden, ook niet op het glasnegatief dat Jan de Jong in 1938 vanaf de andere kant gemaakt heeft: die lijstenmaker naast het Ginekkense stadhuis. Vanwege dat vissige uithangbordje dacht ik eerst aan een viswinkel, maar die kan ik niet vinden in de Raadhuisstraat van voor de oorlog. Inzoomend op die vis ontcijfer ik er ‘T. Bogers’ op.

Op de tweede foto zien we ook weer de gevel van Ballintijn, op de hoek van het Postlaantje. Links op die foto, tussen café Ch. (Moeke) Brauwers en het Raadhuis, een pandje met prachtig glas in lood boven de etalage, ervoor een bedachtzaam kijkende man met een gleufhoed, op zijn stalen ros. Achter de deur hangen vellen met munten. Over Moeke Brauwers, en De Vrachtwagen op de andere hoek, met de Duivelsbruglaan, de pomp en de rest, kan natuurlijk nog een boek geschreven worden – naast alle boeken die er al over gepubliceerd zijn.

Ook leuk: op de foto komt vanaf de Ginnekenweg op de Ginnekenmarkt net een auto aangereden, waarvan ik het merk en type niet meteen herken. Maar het in 1925 afgegeven kenteken is zichtbaar, en N-15144 stond volgens ‘De Auto van mijn Opa’ van het BHIC op naam van de firma van de gebroeders Delheij aan de Haagdijk. Dat wil niet zeggen dat die auto op dat moment 13 jaar oud was, want de provinciale kentekens waren aan de naam van de eigenaar gekoppeld, en niet aan de auto.

Op die foto staan twee mannen, de handen op de rug bij de fotozaak van August Melai op nummer 8 naar de foto’s in de etalage te kijken. Melai heeft daar 64 jaar gezeten, van 1911 tot 1975. In de beeldbank van het Stadsarchief zie ik ruim 100 foto’s die hij gemaakt heeft, maar vanwege auteursrechten kunnen de meesten niet bekeken worden. Slecht zeven wel, van verpleegsters in opleiding bij kraamkliniek Moederheil aan de Valkenierslaan, 1937.

Over Auguste Melai is wel wat te vinden, met dank aan Ad Jansen, die nog niet zo lang geleden, in 2014 een verhaal over hem geschreven heeft. Het staat in aflevering 198 van ‘Brieven van Paulus’, het tweemaandelijks periodiek van de heemkundekring ‘Paulus van Daesdonck’. Onder de titel ‘De stoel van August’. De stoel waarin in de loop der jaren aan de Ginnekenmarkt duizenden mensen geposeerd hebben, staat in het Ulvenhoutse Museum Paulus van Daesdonck.

Mooi verhaal, ik citeer alleen deze alinea: ‘Toen August Melai in 1911 een eigen fotoruimte kreeg, kocht hij op een veiling een zetel uit de jaren 1870-1880, met de bedoeling zijn klanten hierin te portretteren. Deze stoel stond dus in het atelier. Alleen wanneer Sinterklaas op bezoek kwam werd deze zetel in de woonkamer geplaatst. De kleinkinderen noemde de stoel dan ook de Sinterklaasstoel’.

De aflevering waar het verhaal van August Melai in staat kunt u hier lezen en downloaden: Brieven aan Paulus, aflevering 198.

Nadat August overleden was zetten Guus en Hetty Melai het werk van vader August voort. Hetty Melai begon later ook nog een speelgoedzaak op Ginnekenmarkt 8, later verplaatst naar nummer, voorheen een slagerij. In 1976 werden het fotobedrijf en de speelgoedzaak beëindigd en de panden verkocht. De familie verhuisde daarna naar Roosendaal. Zo kwam er na 65 jaar een einde aan Foto Melai te Ginneken.

Nou nog het verhaal van de uit Breda verdwenen bakkersdynastie Ballintijn.

Iemand?

Foto’s: Stadsarchief Breda, collectie Breda’s Museum – Jan de Jong.
| Facebook: /Léon Krijnen | Facebook: /Breda | Facebook: /Oud Breda |