Het is net zo’n gloedvol verhaal als over de brand in de Antoniuskerk op donderdag 26 oktober 1922: De grote brand van de Antonius Abtkerk. Eenendertig jaar later, op zondag 22 november, ging het winterverblijf van Circus van Bever in Terheijden, daar waar nu de loods van de roeivereniging staat, in vlammen op. Net als in 1922 werd er door een verslaggever van Dagblad De Stem een bloemvolle reportage van gemaakt, met allerlei mooie details. Met in de hoofdrol ‘de geweldige grijze vleesklomp’ Rosa. Dat was een van de twee olifanten van het circus, die eerste terug wilde naar de brand, volgens de verslaggever om haar hartsvriendin Jenny op te halen. Vervolgens kwam Rosa aan de overkant in een sloot terecht, om tenslotte in paniek de bijkeuken van een boerderij in te daveren en daar als een bulldozer tekeer te gaan, en met haar slurf woedend alle potten en pannen van de rekken te timmeren. De paarden gingen er in wilde galop vandoor, sommigen werden pas in Breda opgevangen. Of dat waar is vraag ik me af, want waarom zou een op hol geslagen paard dat kleine hangbruggetje over gaan rennen, dat toen nog in het Markkanaal lag, in plaats van de vrije ruimte te kiezen? Goed, uiteindelijk liepen de olifanten, de paarden en kamelen geen blaar of schrammetje op. Wel moest, net als in 1922 bij de Antoniuskerk, de Bredase brandweer, onder leiding van commandant J. Th. Rademakers, aan te pas komen om de boel onder controle uit te laten fikken. Waar ik in het Bredase Stadsarchief na de brand van 1922 nog een factuur van 210,10 gulden vond die voor het bluswerk door de gemeente Breda naar Terheijden was gestuurd, was het ditmaal kennelijk gratis.
De winterstalling werd herbouwd, nadat het exotische vee tijdelijk gestald was tussen wat boertiger soortgenoten.
Een paar later, ik weet niet precies welk jaar dat was, maar ik denk 1957, speelde een schimmel Van Circus Bever een belangrijke rol in mijn leven als klein menneke. Het beest was er de oorzaak van dat ik pardoes mijn geloof in Sinterklaas verloor. Ik heb dat verhaal als eens eerder in een column verteld, maar nu heb ik er zowaar ook nog foto’s bij gevonden.
Dat zat zo: mijn geloof in het bestaan van Sint was al eerder op die dramatische dag aan het wankelen gebracht. Toen ik al niet waarom mijn moeder onbedaarlijk in de lach schoot toen ik vroeg waarom er zo’n raar katoenen randje aan de baard van Sint zat.
Sint zelf bromde dat mijn vader er niet was, omdat die moest overwerken. Diezelfde sint, met die baard met dat rare randje, zat een paar uur later op die bloednerveuze schimmel, volgens een jarenlange traditie beschikbaar gesteld, vanuit de winterstalling, door Circus Van Bever. Er waren kennelijk meer plaatsen die dat privilege genoten, want tijdens het uitbreken van de brand in 1953 zat directeur Van Bever in Oosterhout de inzet van zijn schimmel daar te regelen.
Geen idee of er bij de optocht in 1957 misschien wat shag en zware sigaren aan de kant gerookt werden, die bij de schimmel het trauma van de brand weer deden ontwaken. Hoe dan ook; de nukkige prima donna bokte en steigerde vanaf het moment dat Sint de loopplank van zijn boot af schreed en hem besteeg. Sint had handen en voeten nodig om in het zadel te blijven, terwijl de binnensmonds vloekende Paardenpiet de rebelse Amerigo in toom probeerde te houden.
Een zweep overheen had wellicht geholpen, maar ja, dat was ook zoiets met al die kinderen aan de kant.
Zodat Sint met een laatste steigering op de keien belandde. Amerigo ging er vandoor en kon later pas bij Wagenberg weer in het gareel geholpen worden. Sinterklaas had toen de optocht al afgemaakt in een kar achter een trekpaard, door een welwillende boer inderhaast aangespannen. Toen geloofde ik al niet meer in Sinterklaas: de door Amerigo afgeworpen man die midden op straat zat, zonder paard, mijter, staf, snor of baard, dat was mijn vader!

De foto’s komen uit verschillende archieven: het Stadsarchief Breda, het Regionaal Archief Tilburg, en het Nationaal Archief, de foto’s van de intocht van mijn vader als de gevallen Sint uit een privé plakboek, de krantenartikelen uit Delpher van de Koninklijke Bibliotheek, en Krantenbank Zeeland.

Het artikel, met als kop ‘Circus Van Bever naar Martinique verkocht’, stond op 25 augustus 1960 in Dagblad De Stem.
De tekst van de reportage over de brand staat hier: Olifant Jenny in de bijkeuken.
De foto’s van de Sinterklaas zijn bij twee optochten gemaakt; die van 1953, toen de optocht, als steun voor Van Bever, ook langs de zwartgeblakerde resten ging, waar Sint op zijn schimmel poseerde. De andere optocht is die van 1957, waar mijn vader als Sint welkom geheten werd door burgemeester Van der Meulen, die een jaar later opgevolgd zou worden door Jonkheer Lodi von Bönninghausen tot Herinckhave. Als Sint aan de Haven op de schimmel klimt moet het paar nog door een paar man in bedwang gehouden worden, maar hij zit er nog op als de stoet via de Schansstraat en de Raadhuisstraat bij de Antonius Abt gefotografeerd is. Daarna is het fout gegaan, daar is helaas geen foto van, op de volgende foto hij op een karretje achter een pony. Foto’s met prominente zwarte pieten erop heb ik niet op Facebook gezet, om problemen te voorkomen. Die staan wel hier, op Google Photos/Circus Van Bever.

Facebook: de brand bij Van Bever