Donderdag 20 juni 1974 was het nogal rumoerig voor de deur van de rechtbank op de hoek van de Kloosterlaan en de Nassaustraat. Binnen stond de behandeling op de rol van de zaak tegen een zestal Zuid-Molukkers uit Krimpen aan de IJssel, die uit de Trip van Zoudtlandt Kazerne in Breda dertien UZI’s, twee Fal geweren en 800 stuks munitie ontvreemd hadden.

Buiten demonstreerden enkele tientallen Ambonezen, uit Breda, uit Krimpen en uit Tiel, die ook probeerden om de rechtbank binnen te dringen. Opmerkelijk waren enkele borden, die door hen meegedragen werden, en waarin de aanklacht al min of meer werd toegegeven: ‘Volk van Nederland, kijk niet naar de daad van onze jongens, maar vraag naar de oorzaak ervan. Wij, jongeren van Krimpen aan de IJssel, staan achter jullie daad’.

Raadsman Droesen, de vaste advocaat van Zuid-Molukkers in die jaren, zei dat de wapens gestolen waren om zichzelf en hun woonwijk te kunnen verdedigen tegen de API, de pro-Indonesische Molukse organisatie.

Er zijn meer dingen opmerkelijk, 47 jaar later. Dat de beklaagden, voor de diefstal van dertien mitrailleurs, twee geweren en 800 scherpe patronen, uiteindelijk tot slechts tien maanden, met aftrek van zes weken voorarrest, veroordeeld zouden worden. Dat officier van justitie Vaillant in zijn requisitoir zei dat hij hoopte dat de militaire autoriteiten voortaan misschien iets zuiniger met hun wapenbezit om zouden kunnen gaan. Gezien het gemak waarmee de jonge dienstplichtigen (20, 21 en 23 jaar oud, aangestuurd door een 37-jarige) ongehinderd met het arsenaal de kazerne had kunnen verlaten. Anno 2012 zou zo’n rechtszaak, met zo’n voorgeschiedenis, en zo’n inhoud, waarschijnlijk in ‘De Bunker’ in Amsterdam gehouden worden.

Op de foto’s van die donderdag in 1974 zien we slechts een handvol politieagenten in het doordeweekse uniform. En een kwartet bereden politie, dat op die mooie voorjaarsdag kennelijk ook niet al te veel problemen verwacht had, want in hemdsmouwen.

Gezien deze foto’s vreemd dat volgens een verslag in de Volkskrant de Rijkspolitie binnen voor orde en regelmaat zorgde, dat er een politiemacht van 70 man mét wapenstokken aanwezig was, en dat er een politiehelikopter boven de buurt cirkelde. Ik stel me voor dat sommige gedetineerden in De Koepel zich afvroegen wat er in godsnaam aan de hand was, of er misschien een bevrijdingspoging met een heli gaande was.
Maar goed, die massale verdediging zien we niet op de foto’s van Johan van Gurp. Maar eens even aan hem gevraagd of hij zich er verder nog iets van kan herinneren. Zijn reactie: ‘Veel weet ik hiervan niet te vertellen, wel zie ik aan mijn foto’s dat ik nog weinig ervaring had met het maken van rellenfoto’s’.

Een kijkje in zijn agenda van die dag verklaart het een en ander: de foto’s zijn in de ochtend genaakt, waarna hij de rest van de dag stevig aan moest poten om all opdrachten in zijn agenda af te kunnen werken. De agenda van donderdag 20 juni: 10:30 uur: Breda, Ambonezen bij rechtbank, 11:30 uur: Breda, Sportdag Nutsschool, 13:00 uur: Oosterhout, woningbouw Oosterheide, 14:00: Terheijden, wals bij firma Rasenberg, 15:00: Etten-Leur, Sportdag Lage Banken, 15:30: Rijsbergen, opbouw kermis, 16:00 uur: Breda, opening tram expositie in De Beyerd, 19:10 uur: Breda, afscheid broeder Alphonso, 20:00 uur: uitreiking onderscheiding in Rijen.

Dat was in die jaren een gemiddelde werkdag voor Johan, die op deze dag tussen en de middag en ‘s avonds nog net de gelegenheid had om thuis iets te gaan eten, als een en ander niet uitliep. Ik denk dat de in De Volkskrant vermelde versterkingen pas bij de rechtbank arriveerden nadat het aan het eind van de ochtend uit de klauwen begon te lopen.

Bij de foto’s staan enkele namen van agenten vermeld, zoals die van de inmiddels allang oudgediende of overleden Piet Feskens, Jos Bastiaansen, Henk Lips en Ad Maas. En natuurlijk de legendarische wachtmeester Jan van Bragt, die overal waar dat nodig was, op het woonwagenkamp, bij een caféruzie, een knokpartij op de Havermarkt, of bij supportersrellen aan de Beatrixstraat, zijn mannen onvervaard voorop ging in de strijd. En dus wel eens al eerste een oplawaai kreeg, waarbij zijn pet van zijn kop vloog.

Zo ook hier. Op een van de eerste foto’s staat Jan van Bragt kaarsrecht, als een rots in de branding, voor de deur van de rechtbank, maar daarna werd het allemaal wat rommeliger. Enkele tientallen Bredanaars sloegen het tafereel vanaf een veilige afstand gade, vanaf de verschillende straathoeken.

De tragiek bij deze tamelijk onschuldige beelden kwam achteraf, een en drie jaar later. Bij de treinkaping in Wijster in 1975, en in 1977 bij de gijzelingsactie in Bovensmilde en de treinkaping bij De Punt. De wapens die daar met noodlottige gevolgen gebruikt werden, waren, voor zover ik na heb kunnen gaan waren, niet afkomstig uit een arsenaal in Breda.

| Facebook: Rumoer bij de rechtbank, 1974 | Facebook: Oud Breda | Facebook: Breda |