Update d.d. 30 november 2023, oorspronkelijke post 23 mei 2020.
Dit stukkie dateert van drie jaar geleden, maar ik heb nu even aangepast en opnieuw gedateerd. Omdat Pim van Ginneken en Carlo Verkooijen het plan hebben opgevat om een nieuw volkslied voor Breda te maken. Dat is bij sommigen nogal in het verkeerde keelgat geschoten, maar ik vind er niet zoveel van. Dingen veranderen, soms ten goede, soms niet, dus ik zou om te beginnen zeggen: ‘laat eerst maar eens horen’. Er zijn wel meer volksliederen veranderd, om allerlei redenen. ‘De Paarse Heide’ is overigens al eens eerder aangepast, als eerbetoon aan burgemeester Willem van Sonsbeeck, vanaf het eerste couplet. Misschien een ideetje om het nog een keer te doen, mocht Paul Depla ooit Commissaris van de Koning in Drenthe, Friesland of Limburg worden – je weet maar nooit.

Ik vraag me af of dit jubileumjuweeltje ergens in het papieren Bredase Stadsarchief zit of in de collectie van het Stedelijk Museum , maar online kan ik het digitaal in ieder geval niet vinden. Ik heb het gisteren van Jos van Roozendaal uit Ulicoten, de historicus aan wie we het complete verhaal en het nog steeds blinkende monument van de Baggy Maggy aan de Hoogstratensebaan in Castelré te danken hebben. Dat nadat hadden we maar weer eens afgesproken hadden bij het monumentje, waar hij, zoals een paar keer per jaar, het broodnodige onderhoud aan het verrichten was. Jos weet alles van de oorlogsgeschiedenis van Baarle Nassau en Hertog, Castelré en Ulicoten, maar hij had geen idee hoe dit gedenkprentje in zijn archief terecht gekomen is.
Het prentje is gedrukt en uitgegeven ter gelegenheid van het koperen jubileum van Willem van Sonsbeeck (Amsterdam, 11 september 1877 – Heino, 14 augustus 1969), van 1919 tot 1936 burgemeester van Breda. Dat jaar werd hij benoemd tot gouverneur van Limburg, oftewel Commissaris van de Koningin. In 1941 werd Van Sonsbeeck door de Duitsers tegen zijn zin met pensioen gestuurd en vervangen door de adellijke NSB’er graaf Maximilianus Victor Eugène Hubertus Josef Maria (Max) Graaf de Marchant et d’Ansembourg. Ondanks zijn hoge afkomst en zijn indrukwekkende naam, de man was getrouwd met Myriam von Fürstenberg, vertoonde hij qua uiterlijk een treffende overeenkomst met de eenvoudige Oostenrijkse huisschilder Adolf Hitler. Daar kon hij natuurlijk niks aan doen (al had ie zijn snor kunnen scheren), maar omdat ie ook het gedachtegoed van de Führer tijdens de bezetting uitdroeg, werd ie na de oorlog tot vijftien jaar gevangenis veroordeeld, en werden zijn burgerrechten afgepakt. Willem van Sonsbeeck werd in augustus 1944 lid van het geheime College van Vertrouwensmannen, dat door de Nederlandse regering in Londen was ingesteld. Maastricht was de eerste Nederlandse stad die bevrijd werd, door het 2e bataljon van het 117e regiment van het 1e Amerikaanse leger, op 13 en 14 september. Van Sonsbeeck hervatte meteen daarna zijn werk als Commissaris van de Koningin van Limburg en oefende deze functie uit tot 1947. Hij overleed in augustus 1969 in het Overijsselse Heino.
Terug naar Breda, waar het op zaterdag 4 juli 1931 groot feest was, omdat Willem 12½ jaar burgemeester was. Het prentje is gedrukt bij Drukkerij Van Turnhout, maar ik heb geen idee in wat voor oplage, en of iedere Bredanaar die er een wilde hebben, het op kon halen.
Op de achterkant staan drie coupletten van ons Bredase stadslied ‘De Paarse Heide’, maar alleen het eerste couplet klopt. Dat is de tekst van Tony Smits van Waesberghe zoals die het lied in 1929 op de muziek van Louis de Morée produceerde. Dat eerste couplet kennen we allemaal, en daar blijft het denk ik bij voor de meeste Bredanaars, en in ieder geval voor mij. Een link naar de originele tekst staat hier onderaan.

Daar gaan we:

Te midden van de paarse heide,
Waar samenstroomen Mark en Aa,
Daar ligt geroemd door alle tijden
Onz’ eigen stad, ons fier Breda.
Breda vooruit! De klokken luiden.
Breda, gij blijft de schoonste stad van ‘t Zuiden!
Enzovoort, voor wie het niet weet, onderaan staat een link naar het oorspronkelijke lied.

Voor jubilaris Willem George Alphonse van Sonsbeeck schreef iemand, geen idee wie, maar wie weet was dat weer Tony Smits van Waesberghe, het tweede en derde couplet:

De vlaggen uit! Muziek komt nader …..
De feestmarsch klinkt met fellen schal
Om ‘t ambtsfeest van een Burgervader,
Die ‘t hart van Zijne burgers stal!
‘t Is feest, ‘t is feest! Zoo klinkt het luide,
Hier in Breda., de schoonste stad van ‘t Zuiden!

Bredasche jeugd wil U hier danken
Voor ‘t fier bestuur, voor ‘t wijs beleid!
Aan U wil zij haar wensch verklanken:
Bestier Breda nog langen tijd!
Verdiende eer zij U gegeven:
De Burgemeester van Breda, hij leve!

Prachtig, niet dan? Kennelijk was Van Sonsbeeck tamelijk populair, hetgeen van zijn opvolger, Bartholomaeus Wouther Theodorus van Slobbe, niet gezegd kan worden. Dat heeft vooral alles met de paniek en De Vlucht van Breda te maken, al zijn er nu historici die pleiten voor een herziening van onze kijk op Van Slobbe. Hoe dan ook, Van Sonsbeeck leeft voort in het naar hem genoemde park, en diverse bustes en portretten, terwijl Van Slobbe zorgvuldig uitgegumd is uit het Bredase geheugen.  
Wat dit papieren prentje extra leuk maakt: het is zo te zien gesigneerd door Willem van Sonsbeeck zelf. Zoomt u maar in op zijn foto.

De foto’s van de viering op de Grote Markt en die achter het Stadhuis zijn gemaakt door Fotopersbureau Het Zuiden, de foto van de door het gemeentepersoneel geschonken ambtsketting is gemaakt door B. van Gils, alle foto’s zijn onderdeel van de Beeldcollectie van het Stadsarchief: https://bit.ly/3gam1IG
Tekst van de originele versie: De Paarse Heide.
| Facebook:/Leon Krijnen | Facebook: /Breda | Facebook: /Oud Breda | #gemeentebreda | #pauldepla |